Είμαστε μπροστά σε νέα «ιντερνετική φούσκα»; Ένα από τα ερωτήματα που απασχολούν τον επιχειρηματικό και τον διαδικτυακό χώρο αυτή την εποχή είναι αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα φούσκα όπως αυτή που ζήσαμε στην αρχή αυτή της χιλιετίας.
Τι είναι όμως μια φούσκα και από τι δημιουργείται;
Η κύρια αιτία είναι η υπεραξία που προσδίδεται σε προϊόντα και υπηρεσίες. Δηλαδή, οι επιχειρήσεις κοστολογούνται παραπάνω από ότι πραγματικά αξίζουν δημιουργώντας μια ανωμαλία, στις γνωστές σε εμάς τους Έλληνες, αγορές. Για παράδειγμα, η τιμή της μετοχής της Microsoft στις 24 Δεκεμβρίου του 1999 είχε φτάσει τα 58 δολάρια και ακριβώς ένα χρόνο μετά έπεσε στα 21 δολάρια. Οι «αγορές» όμως σε μεγάλο ρυθμό αυτορρυθμίζονται, διορθώνοντας αυτές τις ανωμαλίες και μερικές φορές ακόμα και με βίαιους τρόπους. Αν κάποιος, κακομοίρης, είχε επενδύσει στην Microsoft πίσω στο 1999 δεν θα έχει κάνει μέχρι σήμερα απόσβεση κεφαλαίου και μάλλον δεν πρόκειται να κάνει ποτέ.
Αυτό που φοβάται ο κόσμος τώρα είναι η πιθανότητα να γίνει ότι έγινε με την Microsoft και με άλλες πολλές εταιρίες, οι οποίες δεν άντεξαν και οδηγήθηκαν στο κλείσιμο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο οι επενδυτές θα χάσουν τα κεφάλαια που έχουν επενδύσει και αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει πολλά άλλα προβλήματα στην οικονομία.
Στην προσέγγιση όμως που προσπαθούμε να κάνουμε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Τώρα είμαστε στο 2011 και όχι στο 1999. Οι άνθρωποι έχουν αλλάξει, η τεχνολογία έχει κάνει απίστευτα άλματα μέσα σε μια δεκαετία, όπως και η νοοτροπία των ανθρώπων.
Όπως είχε γράψει ο Michael Arrington, η λογική τότε ήταν οι εταιρίες να πάρουν ένα μεγάλο αρχικό κεφάλαιο (Venture Capital) και να αρχίσουν να πετούν λεφτά, να προσλαμβάνουν μιλιούνια ανθρώπων, να έχουν κέρδη πάση θυσία, να μπουν στο χρηματιστήριο και μετά τέλος! Δεν τους ενδιέφερε η μακροζωία της επιχείρησης, η ύπαρξη στερεών βάσεων ούτε το ίδιο το προϊόν ουσιαστικά. Όποιος είχε μια ιδέα τότε έπαιρνε ένα κεφάλαιο με την ελπίδα να γίνει η επόμενη Microsoft, χωρίς να νοιάζεται για το αν υπήρχε η κατάλληλη ζήτηση.
Τώρα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο! Οι εταιρίες προσλαμβάνουν μηχανικούς και ειδικούς που προσπαθούν να κατασκευάσουν όσο το δυνατόν καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες. Οι εταιρίες προτιμούν να μένουν περισσότερο χρόνο κάτω από την «προστασία» των VCs πριν εισαχθούν στο χρηματιστήριο. Τέτοιο παράδειγμα είναι το LinkedIn το οποίο εισήχθη στο χρηματιστήριο στις 19 Μαΐου του 2011 με αρχική τιμή 45 δολαρίων ανά μετοχή, με την τιμή αυτή να εκτινάσσεται στα 122 δολάρια την πρώτη ημέρα συναλλαγών και τώρα να έχει σταθεροποιηθεί στα 65 περίπου δολάρια. Σας φαίνεται υψηλή η τιμή; Σκεφτείτε μόνο ότι έχει πάνω από 100 εκατομμύρια χρήστες και αποτελεί τον βασικό διαδικτυακό χώρο δικτύωσης μεταξύ των επαγγελματιών.
Το LinkedIn είναι ίσως το πιο σωστό παράδειγμα διαδικτυακής επιχείρησης. Μπορεί να μην έχει την αίγλη και τους ρυθμούς ανάπτυξης του Facebook, αλλά κατάφερε με σταθερά βήματα να δημιουργήσει μια κερδοφόρα πλατφόρμα.
Υπάρχουν όμως και παραδείγματα προς αποφυγή, όπως είναι το Color. To Color είναι ένα start-up που μάζεψε 41 εκατομμύρια (!) δολάρια σε series A funding και τώρα δεν ξέρει τι να τα κάνει. Τα προβλήματα για αυτή την επιχείρηση έχουν αρχίσει εδώ και καιρό, καθώς αναγκάστηκε να ανακαλέσει την εφαρμογή της για Android, ο αριθμός των χρηστών είναι πολύ μικρός και πρόσφατα έχασε και έναν από τους συνιδρυτές της.
Το Facebook από την άλλη πλευρά είναι μια εντελώς ξεχωριστή περίπτωση. Είναι μια επιχείρηση που έχει πάνω από 500 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες, αποτελεί βασικό τρόπο επικοινωνίας για πολλούς ανθρώπους και με κάποιες βελτιώσεις θα μπορούσε να γίνει η πιο μαζική πλατφόρμα διαφήμισης που έχει υπάρξει ποτέ. Η αξία που προσδίδουν στο Facebook ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, γιατί σε λίγα χρόνια τα έσοδα του θα φτάνουν αστρονομικά ποσά. Ακόμη και ο ίδιος ο Mark Zuckerberg έχει δηλώσει ότι αυτό που ενδιαφέρει το Facebook τώρα είναι να επεκτείνει και να βελτιώσει τις υπηρεσίες του, παρά να εστιάσει στα έσοδα. Γνωρίζοντας ότι τα έσοδα του Facebook το 2010 ήταν 2 δις δολάρια σκεφτείτε τι θα γίνει όταν αποφασίσουν να δουλέψουν για την αύξηση των κερδών.
Το ερώτημα όμως παραμένει αναπάντητο. Θα υπάρξει φούσκα ναι ή όχι; Σίγουρη απάντηση δεν έχει κανένας να σας δώσει και σίγουρα όχι εγώ. Η άποψη μου όμως είναι ότι πολλά start-up (πχ Color) έχουν υπερεκτιμηθεί και αυτό θα οδηγήσει τελικά σε μια πτώση των τιμών, αλλά αυτή η πτώση δεν θα επηρεάσει όσους έχουν στέρεες βάσεις. Εταιρίες όπως το Facebook, αλλά και άλλες μικρότερες που έχουν μια user base δεν θα έχουν πρόβλημα. Δεν μιλάμε για μια φούσκα απλώς για έναν απολύτως φυσιολογικό κύκλο της αγοράς. Δεν γίνεται η ανάπτυξη να συνεχίζεται για πάντα.
Οπότε, μπορείτε να συνεχίσετε να επενδύετε δίχως άγχος αν μπορείτε να δώσετε απάντηση στο ερώτημα «ποια ανάγκη καλύπτει αυτή η εταιρία»;